2012-13 Güz Semesteri ERÜ Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk - I, Pratik Çalışma: Andlaşmalar Hukuku, 18/10/2012

2012-2013 Güz Semesteri ERÜ Hukuk Fakültesi
Milletlerarası Kamu Hukuku – I: Pratik Çalışma: Andlaşmalar Hukuku

OLAY:

         1981 yılında 32 devlet Deniz Salyangozunu Koruma Sözleşmesini (DSKS) imzalamıştır. 29 devlet nihayeten sözleşmeyi onaylamıştır ve sözleşme 5 Ocak 1989’da yürürlüğe girecektir.

Taraf devletlerden Arkadya, Binrovya, Kanbera ve Dremovya komşudur ve bir zamanlar en zengin deniz salyangoz avcılığı yapan balıkçılık toplumlarıdır. Deniz salyangoz avcılığı bu toplumlar için kültürel öneme sahip bir besin kaynağıdır. Bütün bu devletler sözleşmeyi, deniz salyangozu nesli tükenecek korkusu ile imzalamışlardır.

1995 yılında Arkadya, Binrovya hükümetleri, balıkçılık endüstrisinin baskısı ile deniz salyangozu avcılığını devam ettirme kararı alırlar.

Arkadya hükümeti andlaşma hükümlerine kayıtsız kalır ve kendi balıkçılarına deniz salyangozunu için avcılık ruhsatı vermeye başlar.

Binrovya Tarım Bakanlığı ise, deniz salyangozu avcılığına devam etme kararı alır, çünkü DSKS’ni onayladıktan sonra balıkçılık şartlarında öyle bir takım köklü değişiklikler meydana gelmiştir ki sözleşmenin sona erdirilmesi gerekir. Özellikle Binrovya kamu görevlileri tarafından hazırlanan bir çalışma, deniz salyangozu stokları artık o kadar artmıştır ki salyangoz avcılığı devam edebilir.

Kanbera ve Dremovya DSKS’nin ya genel olarak ya da kendi aralarında tadil etmek isterler.

DSKS’ne taraf olan Ginolarya çok güçlü bir çevre lobisi vardır ve önemli bir nüfüs coğunluğu deniz salyangozu yemeyi red etmektedir. Ginolarya Dışişleri Bakanı orijinal sözleşmede herhangi bir değişikliği karşıdır. Binrovya Tarım Bakanlığı tarafından hazırlanan bir bilimsel raporu kabul etmez ve deniz salyangozu avcılığına yeniden devam etmenin DSKS uygulanmasını ciddi bir şekilde sekteye uğratacağını ileri sürer.

CEVAP PLANI:

·      * Arkadya’nın DSKS’ni sona erdirmesinin sonuçları nelerdir

·      * Şartlardaki değişikliğin Binrovya’yı sözleşmeyi sona erdirme hakkı verip vermediği

·      * Kanbera ve Dremovya’nın adlaşmayı genel olarak tadil etmesi veya aralarında değiştirilmesi olasılığı nedir

·      * Orijinal andlaşmanın değiştirilmesine karşı çıkan devletin hukuki durumu nedir.

1       1.   Arkadya’nın DSKS’yi sona erdirmesinin sonuçları:

·      Taraflar 1969 Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesinin (VAHS) tarafları mıdır? Bilgi yok! Muhtemelen taraflarıdır ama ya değillerse durum nedir? VAHS halen andlaşmalar hukukunun otorite taşıyan bir beyanı mıdır?

Eğer bütün taraflar VAHS tarafı ise, andlaşmanın tarihi itibarı ile andlaşmanın uygulama kapsamı içerisindedir.

·      Arkadya, kendi balıkçılık endüstrisinin baskısı altında DSKS’den çekilmek istiyor.

·      Çoğu çok taraflı andlaşmalarda çekilmeye ilişkin hükümler vardır. Genellikle bu hükümler diğer taraf devletlerin çekilmenin ihbar edilmesine dair bir usulü içerir. Ayrıca genellikle bir açık hüküm ile çekilmenin ihbardan sonra belli bir tarih itibarıyla yapılabileceğini öngörür.

·      Eğer bu tür bir madde yoksa, o zaman 1969 VAHS 56. md dikkate alınmalıdır. Para 1: fesih ve çekilme, meğer ki bazı şartlarlar yerine getirilmez ise, yapılamaz. Nedir bu şartlar: a. tarafların fesih veya çekilme ihtimalini Kabul etme niyetleri tespit edilmedikçe, b. fesih veya çekilme hakkı andlaşmanın niteliğinden zımnen çıkartılmadıkça yapılamaz.

·      Para 2: 12 aylık bir asgari ihbar süresini öngörüyor.

·      Eğer a veya b şartlarından biri yerine gelmemiş ise, fesih veya çekilme ancak 12 aylık ihbar süresi sonunda olabilir. Arkadya’nın sözleşmeden derhal çekilmek isteği mümkün değildir.

       2. Binrovya’nın Sözleşmeyi sona erdirilebileceği veya erteleyebileceği haller:

·      “Rebus sic stantibus” bir andlaşmanın yapıldığı zamanki şartlarda, daha sonra esaslı, temel ve köklü bir değişikliğin ortaya çıkması, tarafların andlaşmayı ifa etmesini engellemesi halinde sözkonusu olur.

1969 VAHS 62. md andlaşma şartlarının esaslı bir şekilde değişmesinin sonuçlarını düzenler.

Zımni kural: her andlaşma yapıldığı zamanki şartları aynı kaldığı sürece yürürlükte kalacaktır. Devletlerin uygulamasıda bu yöndedir.

ANCAK pek çok yazar bu görüşü red eder. Neden? Çünkü bu kural andlaşmaların güvenliğini ve sürekliliğini tehdit eder. O halde dar yorumlanmalıdır.

BM Uluslararası Hukuk Komisyonu da, geniş yorumu red etti. Çünkü subjektif yoruma yol açar ve kötüye kullanılması tehlikesi doğurur, böylece andlaşmaların güvenliği ve sürekliliği için bir tehdit oluşturur.

1973 İngiltere ile İzlanda arasındaki Balıkçılık Yetkisi Davasında Uluslararası Adalet Divanı, İzlanda’nın balık avlama tekniklerinde ortaya çıkan köklü teknolojik değişikliklerin kendi menfaatlerine tehdit oluşturduğu için, İngiltere ile arasındaki iki taraflı balıkçılık andlaşmasını fesih etmek istemesini, esaslı olmadığı gerekçesi ile reddetmiştir.

1997 Slovakya ile Macaristan arasındaki Gabcikovo-Nagymaros Projesi Davasında Divan, taraflar arasındaki 1977 tarihli andlaşmasından ortaya çıkan siyasi değişikliklerin esaslı olduğunu kabul etmiş ama bu durumun tarafların andlaşma ile bağlanma rızasını etkileyebilecek nitelikte olmadığına karar vermiştir.

3.   Kanbera ve Dremovya arasında andlaşmanın tadili ve değiştirilmesi:

TADİL: 1969 VAHS 39. md andlaşma tarafları arasında bir anlaşma ile tadil edilebilir. Eğer bütün taraflar arasında tadili hususunda bir anlaşma var ise, o zaman sorun yoktur. Ama ya oy birliği sağlanamıyorsa ne olur?

Andlaşmanın içerisinde bir hüküm varmıdır, ona bakılmalıdır. BM Şartının 109. md, 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi 312 . md vs.. böyle bir hüküm içerir.

Eğer andlaşmada değiştirilme usullerine ilişkin bir hüküm içermiyor ise, o halde 1969 VAHS 40. md bu konudaki usulü belirler.

HUKUKİ ETKİSİ: belirtmek zordur. Tadil bütün devletler bakımından sonuç yaratır. Ancak Ginolarya’nın itirazı tadile imkan vermeyecektir.

DEĞİŞTİRME: Çok sayıda andlaşma tarafının resmi olarak kendi aralarında andlaşmanın etkilerini değiştirmek için anlaşmalarıdır. Bunların diğer taraflar ile olan ilişkilerinde, andlaşmanın hükümleri ile bağlı olmaya devam ederler. 1969 VAHS 41. md

4.   Orijinal andlaşmanın değiştirilmesine karşı olan Ginolarya’nın durumunu tartışın.

5.   Andlaşmanın ihlali halinde, andlaşmayı ihlal eden devletin eyleminden ötürü sorumluluğu doğar.

1928 Chorzow Factory Davasında Uluslararası Daimi Adalet Divanı, "uluslararası yükümlülüğün ihlali tamirat yapma yükümlülüğünü içerir" demiştir. Tamirin amacı, mümkün olduğu ölçüde ortaya çıkan zararı gidermektir. Bu status quo anti culpa, yani eskiye iadedir.

İlgili davada, çekilmenin geri alınması, yabancı balıkçılara para verilmesi, ya da deniz araştırmalarına yatırım yaparak deniz salyangozlarını korumak, stoklarını incelemek şeklini alabilir.

Eğer bir veya daha çok taraf 60 (2) (b). md kullanırsa, (asli maddi ihlal) taraflar ya topluca andlaşmayı erteler ya da andlaşmadan çekilebilirler. Bu kendileri ve kusurlu olan taraf bakımından sözkonusu olur. Ancak oy birliğini gerektirir.

Ayrıca para 1: Arkadya diğer taraflara haber vermek suretiyle andlaşmadan çekilmek isteyebilir. 1969 VAHS 54 (b) ve 60. md'ler: bir taraf diğer bütün tarafların tamamının rızasını alarak dilediği zaman andlaşmadan çekilebilir. Ancak sözleşmeci devletler ile danıştıktan sonra onların hepsinin rızası ile bunu yapabilir.